Gogol, büyük bir komedi olan Müfettiş adlı oyununda yozlaşmış bürokratları acımasızca alaya almıştır. Kasabaya gizlice bir müfettiş geldiği dedikodusu ortalığı karıştırır. Başta kaymakam, herkesin paçaları tutuşur. Müfettiş, Puşkin’in bir araştırma için geçtiği Nijniy Novgorod’ta il yönetimini denetlemek için gönderilen bir müfettiş sanıldığını anlatması üzerine kaleme alınmıştır. Oyunu, yakın dostlarının yardımı sayesinde Çar I. Nikolay’dan alınan özel izinle sergileyebilen Gogol, Petersburg bürokrasinin tepkisiyle Rusya’dan uzun süre ayrılmak durumunda kalmıştır.